第十一期新任县委宣传部部长培训班举行开班式

M? chùa ch?m kh?c hoa v?n R?ng Ch?u ? chùa Bút Tháp, B?c Ninh. Hoa v?n này th??ng th?y trên nh?ng chi?c m? Hu?.

百度 园内分赏樱区、玩樱区、养樱区、集散区四大功能区。

M? là nh?c khí t? than vang ph? bi?n c?a nhi?u dan t?c Vi?t Nam. M? xu?t hi?n lau ??i ? nhi?u n??c Chau á, song kh?ng r? ngu?n g?c t? n??c nào. Trên th?c t? m? ???c s? d?ng vào các m?i tr??ng khác nhau và có nh?ng ch?c nǎng khác nhau.

Tu? vào cách phan lo?i mà có nh?ng tên g?i nh? sau:

• Phan lo?i d?a trên ch?t li?u: m? g?, m? tre, m? s?ng trau...
• Phan lo?i d?a trên ??c ?i?m, ch?c n?ng và m?i tr??ng s? d?ng: m? chùa, m? ?ình, m? trau, m? làng,...

M? chùa

M? kh?c hinh "song ng?" trong chùa H?i Linh (C?n Th?) có niên ??i t? ??u th? k? 20

M? nguyên b?n hình con cá t?i m?t ng?i chùa ? Uji, Nh?t

??c ?i?m

M? chùa làm t? các lo?i g? ch?c, c?ng, hình d?ng th??ng g?p hình c?u d?t v?i nhi?u kích c? to nh? khác nhau: C? to nh?t có ???ng kính kho?ng 70 – 80 cm, c? v?a ???ng kính 20 – 30 cm và c? nh? ???ng kính 5 – 7 cm. T?t c? ? gi?a ??u r?ng, khoét theo hình lòng máng. M? chùa th??ng ch?m kh?c theo hình con cá (ho?c cá hóa r?ng) nên còn có tên phiên am Hán-Vi?t là m?c ng? (木魚).

?m thanh c?a m? chùa giòn, am vang sau l?ng. V?i nh?ng chi?c m? c? v?a ??n ??i (t? 2 tay tr? lên) ng??i ta th??ng b?c v?i quanh dùi g? m? cho ti?ng tr?m hùng, ?m cúng h?n. Trong chùa m? ?óng vai trò là pháp khí, cùng v?i chu?ng, tr?ng, tang, ??u... ???c s? d?ng khi t?ng kinh, v?i vai trò ?i?m nh?p ??u theo l?i t?ng.

M? chùa th?i Nguy?n

M? chùa l?n, dùi b?c v?i g?m.

S? tích g?n li?n v?i Ph?t giáo

Ngày x?a, có m?t v? Hòa th??ng tr? trì m?t ng?i chùa ? g?n b? s?ng trong m?t th?n quê. M?i khi có vi?c ra t?nh, ngài quá giang b?ng chi?c ?ò ngang. H?m ?y nh?m ngày 13 tháng b?y, ngài quá giang ra t?nh ?? ch? l? m?t ?àn k? siêu. Khi ?ò ra t?i gi?a dòng thì th?y sóng n?i lên ?m ?m làm cho thuy?n tròng trành mu?n ??m. Ai n?y ? trên ?ò c?ng ??u ho?ng h?t, thì ngay lúc ?y, b?ng nhiên th?y n?i lên trên m?t n??c, m?t con cá kình r?t l?n, d??ng hai m?t ?? ng?u mà nhìn ch?m ch?m vào v? Hòa th??ng kia. Nh?ng Hòa th??ng v?n bình t?nh ng?i ni?m Ph?t.

Con cá li?n c?t cao cái ??u lên kh?i m?t n??c mà l?p b?p cái mi?ng nói: "H?i hành khách ? trên ?ò! Các ng??i mu?n ???c yên lành, h?y li?ng l?o ác t?ng xu?ng ?ay cho ta, ?? nu?t ch?ng nó ?i cho h? c?n gi?n. Các ng??i có bi?t kh?ng? - Ngày tr??c, ta theo l?o tu ??o, l?o kh?ng ch?u gi?ng d?y chi c?, c? bu?ng l?ng cho ta mu?n làm gì thì làm, kh?ng h? ki?m ch?. Vì v?y, ta m?i sinh ra l??i bi?ng, ch? lo rong ch?i ?n ng? theo th? t?c, kh?ng thi?t gì t?i c?ng phu bái sám, ?n chay ni?m Ph?t và s?n sóc c?ng vi?c Chùa. Kh?ng nh?ng th?, m?i khi có ?ám ti?c l?i ?? cho ta mang h?u ??p y ?? khoe khoang v?i ??i chúng và b?n ??o. Vì nh?ng t? ?oan nh? th?, nên sau khi ta ch?t, ph?i ??a vào loài súc sinh, làm than cá kình, ?i t?i ?au thì ? ?t t?i ?ó, làm cho nh?ng t?m cá ch?y ?i h?t, kh?ng có cái gì ?? ?n, ph?i ch?u ?ói khát, r?t c?c kh?, kh? còn h?n loài qu? ?ói n?a. Vì th? mà ta ch? oán l?o th?i, còn các ng??i ??i v?i ta v? can, ta kh?ng mu?n làm h?i ai c?"

Nghe cá nói xong, S? li?n m?m c??i mà ?áp r?ng: "Này nghi?t súc! Nhà ng??i nói th? m?i th?t là th?m ngu. Há ng??i kh?ng hi?u cau ph??ng ng?n: ??p gai, l?y gai mà l?, hay sao? N?u ng??i ?? bi?t vì t?o nh?ng t?i l?i nh? th? mà ph?i ??a làm than cá thì nhà ng??i c?n ph?i ?n n?n sám h?i t?i l?i và t?o duyên lành, ng? h?u m?i ???c t?i di?t phúc sinh, r?i m?i mong thoát kh?i ???c qu? báo. Ta là Th?y ng??i, m?i khi d?y ng??i ?úng theo gi?i lu?t, thì ng??i b?o là quá nghiêm kh?c, hay la m?ng qu? trách, còn th? l?ng cho ng??i kh?ng nghiêm tr?, thì ng??i quen tính phóng túng, thành th? m?i ph?i ??a làm loài cá. M?t khi b? ?ày, ng??i c?n ph?i sám h?i và báo cho ta bi?t ?? t?ng kinh siêu ?? và x? t?i cho, còn n?u nh? mu?n ?n th?t ta thì l?y ai ?? c?u ng??i n?a. ?? có t?i, kh?ng bi?t ?n n?n mà còn ki?m cách ?? l?i cho ng??i. Ph?m Ph?t thì có T?ng c?u, còn nh? ph?m T?ng thì Ph?t kh?ng ??. Ng??i có hi?u cau ?ó ch?ng?"

M? chùa ???c ??t t?i B?o tàng ?m nh?c Busan v?i ghi chú là nh?c c? c?a Vi?t Nam

S? c? qu? v?a d?t l?i, thì cá Kình kia c?ng l?n chìm xu?ng d??i ?áy n??c.

K? ?ó, sau b?y ngày ?êm vang ti?ng t?ng kinh c?u siêu ?? t?i chùa, thì cá Kình li?n tr?i lên m?t n??c, l?t th?ng t?i san Chùa, n?m dài và h??ng vào trong Chùa mà nói r?ng: "B?ch Th?y, m?y h?m nay, nh? c?ng ??c c?a Th?y và ch? T?ng Ni chú nguy?n và t?ng kinh siêu ?? cho, nên con ?? ???c tiêu nghi?p, thoát ki?p cá Kình và lên c?i tr?i D?c Gi?i. Tr??c khi lên c?i Tr?i ?? h??ng s? khoái l?c c?a ch? tiên, con xin ??n ?ay thành tam l? t? ?n Th?y cùng ch? T?ng Ni và con nguy?n l?u cái xác than cá Kình t?i chùa ?? m?i ngày, ch? T?ng Ni c?m cay g? lên ??u con, ng? h?u làm g??ng cho nh?ng v? nào tu hành còn bi?ng nhác, ?a khoe khoang, t? cao, t? ??i, kh?ng ch?u khép mình vào vòng gi?i lu?t và c?ng là ?? nh?c nh? cho nh?ng v? ?y nh? t?i b?n ph?n tu tam, hành ??o, ?? kh?i xao l?ng c?ng phu bái sám, ni?m Ph?t tu thi?n, thúc li?m tham tam, nghiêm trì gi?i lu?t.

Vì s? tích nh? ?? k? ? trên, mà t? ngày ?y t?i nay, cái m? m?i ch?m kh?c theo hình con cá ?? làm k? ni?m mà th?c t?nh ng??i tu hành. Chính vì th? trong ti?ng Hán c?ng nh? ti?ng Nh?t tên g?i nh?c c? này ngh?a là m?c ng? (cá g?). Ng??i g? m? ???c g?i là duy?t chúng, ngh?a là "làm vui lòng dan chúng".

M? trau

M? trau ???c làm b?ng g? ho?c g?c tre già hình h?p ??ng. M?t ?áy khoét r?ng th?ng v?i m?t trên. M?t ?áy hình ch? nh?t v?i chi?u dài t? 20 – 25 cm, chi?u r?ng t? 10 – 15 cm. M?t trên hình ch? nh?t v?i chi?u dài, dài h?n chi?u dài c?a m? và ? gi?a bu?c 2 ?o?n g? dài h?n chi?u cao c?a m? kho?ng 1 cm.

M? s?ng trau

M? trau là v?t g?n li?n v?i nhi?u dan t?c mi?n núi. Do t?p quán ch?n th? trau, ng??i dan ?eo m? vào c? trau ?? bi?t ???ng l?n theo d?u m?i khi trau ?i l?c. Khi trau chuy?n ??ng, ?i l?i, 2 ?o?n g? g? ??u ??n vào thành trong c?a m? phát ra am thanh nghe lách cách vui tai.

C?n phan bi?t v?i m? s?ng trau là lo?i m? ???c làm b?ng s?ng trau dày, c?t b? ph?n ??u nh?n, l?y ph?n g?c dài ch?ng 10 – 15 cm. ?m thanh c?a m? s?ng trau vang, kho?.

M? làng

M? ?ình gióng lên trong l? K? Yên, ?ình V?nh Phong (Long An).

M? tre t?i Khu tr?ng bày nh?c c? dan t?c c?a C? NS?T ??c D?u

??c ?i?m

M? làng có hai ki?u dáng:

• D?ng to nh? c?t nhà, làm b?ng g? ho?c than tre dài kho?ng 1m, hình cá tr?m ho?c hình tr?, treo d?c ho?c ??t n?m ngang trên giá ? ?ình làng, nên còn g?i là m? ?ình. M? này th??ng ???c ?ánh lên trong nghi l? cúng ?ình (l? K? Yên) ? vùng Nam B?.
• D?ng nh? c?m tay ho?c ?eo vào c?, ???c làm b?ng than tre ho?c g?c tre già g?t theo hình trǎng khuy?t. ?m thanh ??nh ??c, vang v?ng khi dùng dùi g? vào.

Trong ??i s?ng n?ng th?n ng??i Vi?t x?a, m? có ch?c nǎng th?ng tin. M? ???c làng giao cho m?t ng??i ?àn ?ng ph? trách, th??ng ???c g?i là th?ng m? hay anh m?. Vào nh?ng d?p có vi?c làng ho?c nh?ng s? ki?n ??t xu?t c?n th?ng báo th?ng m? có nhi?m v? g? m? th?ng tin cho kh?p các gia ?ình trong làng.

Ti?ng m? tre trong th?i k? Cách m?ng

Chi?c m? làng ?? g?n bó v?i nhan dan khi phong trào Cách m?ng mi?n Nam bùng n? - ??c bi?t là phong trào ??ng Kh?i, "tr? thành ph??ng ti?n truy?n tin ??c ?áo và hi?u qu? ?? l?c l??ng cách m?ng và dan chúng th?ng báo h?i h?p, t?p h?p l?c l??ng t?i ch?, báo ??ng ??ch vào làng ráp b?" (?ng Lê Hoàn Ki?m, x? Tan Nh?t, huy?n Bình Chánh, TPHCM).

"Khi th?y ??ch chu?n b? vào làng thì g? m? 3 kh?c, ??ch ti?n vào làng thì g? m?t h?i m?. Ng??i c?nh gi?i g? xong m?t h?i m? thì t? tìm ???ng ?n n?p, thoát than. Ng??i dan mà nghe ti?ng m? báo ??ng thì li?n ?em m? c?a mình ra g?, c? nh? v?y ti?ng m? r?n vang t? nhà này qua nhà khác, kh?p làng trên xóm d??i ?? dan chúng và cán b? Cách m?ng k?p th?i s? tán an toàn" - ?ng Ki?m k? l?i.

?ng Thái V?n Yên (bí danh Ba Yên, n?m nay ?? 83 tu?i, ng? ? ?p 4, x? Qui ??c) l?i nói v? m? tre nh? m?t th? v? khí th? s? nh?ng l?i có s?c chi?n ??u v? song, nhi?u l?n ch?n ??ng các cu?c b? ráp c?a quan ??ch: "Lúc chúng nó ??n ?p, nhà nhà ?em m? ra g?, ng??i ng??i tham gia g? m?, con nít c?ng g?, m?t ng??i làm sao c? g?ng cùng m?t lúc g? ???c nhi?u m?. ?au ?au c?ng vang lên ti?ng C?c...! C?c...! C?c...! Nghe ti?ng m? r?n vang kh?p n?i, chúng nó ho?ng s?, kh?ng dám ti?n vào ?àn áp dan chúng, b?t b? chi?n s? Cách m?ng".

Ti?ng m? tre m?c m?c nh?ng ?? tr? thành th? am thanh ??c bi?t - am thanh c?a cách m?ng, c?a khát v?ng ??u tranh - v?n ?êm ngày vang lên b?t ch?p s? ?àn áp c?a k? thù, nh? m?t minh ch?ng hùng h?n v? tinh th?n ?oàn k?t, m?t lòng m?t d? ?i theo cách m?ng c?a ng??i dan.

"Ti?ng m? ?ò b?i" trên s?ng

Chi?c m? tre còn g?n li?n v?i nh?ng mùa L? h?i b?i ?ua thuy?n truy?n th?ng t? ch?c trên s?ng Ki?n Giang, huy?n L? Th?y, Qu?ng Bình.

Theo chia s? c?a ?ng D??ng V?n Liên, Giám ??c Trung tam VH-TT huy?n L? Th?y: "Trên ?ò b?i, ng??i ?ánh m? có vai trò h?t s?c quan tr?ng. ?ó chính là ng??i ch? huy trai b?i, gi? nh?p, ?i?u ti?t t?c ?? c?a ?ò. Ti?ng m? còn thúc gi?c tinh th?n chi?n ??u c?a trai b?i. M?t "m? tr??ng" gi?i có th? quy?t ??nh vi?c th?ng b?i c?a c? ??i n?u các ??i b?i can tài, ngang s?c".

V? trí trong dàn nh?c dan t?c Vi?t Nam

M? thu?c b? g?, kh?ng ??nh am, tham gia hòa t?u trong nhi?u lo?i hình di?n x??ng khác nhau. V?i nh?ng lo?i hình nh?c c? nh? Chèo, Tu?ng, Ch?u v?n, X?m... m? ?óng vai trò gi? nh?p tr??ng canh, t?c g? vào phách m?nh c?a t?ng ? nh?p. Ví d?:

Minh ho? cách s? d?ng m? trong trích ?o?n ???ng tr??ng duyên ph?n, Chèo c?. Theo b?n ky am c?a Bùi ??c H?nh.

Trong dàn nh?c dan gian Vi?t Nam, xu?t hi?n ph? bi?n nh?t có m? g? (d?ng m? chùa, kích c? t? nh? ??n trung) và m? g?c tre (d?ng m? làng). Các nh?c c?ng g? m? b?ng dùi tr?n kh?ng b?c v?i (b?ng g? ho?c tre), khác v?i dùi m? trong chùa. Nh? v?y ti?ng m? sáng và ??nh ??c h?n.

M? tre xu?t hi?n trong nghi th?c di?n x??ng Múa r?i ??u g? ch?u Thánh (Chùa ??i Bi, Chùa Keo - Nam ??nh) cùng v?i nh?ng b? g? khác nh? tr?ng c?m, tr?ng b?n, thanh la... M? s?ng trau góp m?t trong ngh? thu?t Nh? nh?c cung ?ình Hu? cùng v?i kèn b?u, phách ti?n... t?o nên am s?c ??c tr?ng.

Ng??i M??ng s? d?ng m? trau trong hoà t?u nh?c c? dan t?c và m? g? trong ?i?u múa Tr?ng ?u.